صبا ،هما،حقیقت یا دلخوشی؟

همانطور که احتمالا می دانید، در تاریخ 17 اسفند 1395 بالگرد ملی صبا 248 رونمایی شد و امیدواری زیادی را در دل علاقه مندان هوانوردی ایرانی و میلیتاریست ها ایجاد کرد ، چرا که تقریبا چند روز بعد تیمسار قربانی ،فرمانده هوانیروز اعلام کرد که بزودی صبا 248 را در هوانیروز عملیاتی خواهد کرد و بالگرد هما هم رادار گریز خواهد شد.اسپتنیک هم به نقل از سردار دهقان درباره صبا 248 اینگونه نوشت:

((بالگرد ملی صبا 248 در کلاس وزنی سبک و متوسط کاربری چند منظوره، دو موتوره، چهار ملخه و با ظرفیت 8 سرنشین قادر است ماموریت های حمل و نقل بار و مسافر و عملیات امداد و نجات، عکس برداری و شناسایی، آمبولانس هوایی، عملیات فرا ساحلی و تاکسی هوایی را انجام دهد.

وزیر دفاع، استفاده از فناوری های روز در حوزه ناوبری، هدایت و سامانه های مکانیکی، کارکرد قابل قبول در حالت یک موتور خاموش، قابلیت اطمینان بالا، صدا و ارتعاشات کم و سرعت بالا، قابلیت عملیاتی در محدوده دمایی 25- تا 55 درجه سانتی گراد و بدنه آیرودینامیکی مناسب را از جمله مشخصات فنی بالگرد 248 عنوان کرد و گفت: این بالگرد بر اساس نیاز مشتریان نظامی و غیر نظامی و قابلیت صادرات به بازارهای بین المللی خصوصا کشورهای اسلامی(عربی) با قیمت رقابتی قابل عرضه است.))

اکنون چندین ماه از رونمایی بالگرد صبا می گذرد اما اطلاعاتی که سایت های مختلف منتشر می کنند،حتی در جمله بندی هم دستاورد جدیدی نداشته اند.تمام سایت هایی که راجب صبا248 مطلب نوشته اند ،مانندسایت صدا و سیما ،مشرق،تسنیم،پرس تی وی و ... تماما یک مطلب واحد را منتشر کرده اند.

محمدعلی احمدآبادی مدیرعامل شرکت پنها در مصاحبه ای درباره صبا 248 ادعا کرد:

این بالگرد توانایی تحمل تمام شرایط آب و هوایی ایران را دارد و می تواند بدون باک سوخت اضافه بالای 5 ساعت پرواز کند!این بالگرد می تواند تقریبا از تهران به تمام کشور دسترسی داشته باشد و ما توانایی این بالگرد را آزمایش کردیم و به این رنج پنج ساعته هم رسیدیم!

بماند که نمی توانیم صحت و یا عدم صحت این ادعا را برسی کنیم اما چیزی که مشخص است اینست که بالگرد صبا غیر از رونمایی اش در اسفند نودو پنج و نمایشگاه ایروپرشیا در تهران ،جای دیگری دیده نشده است.

اما از عکس های منتشر شده می توان شباهت بسیار بالای آن را با بالگرد aw 109 ساخت اگوستا وستلند مشاهده کرد.

در طراحی بدنه از بدنه این بالگرد استفاده شده است اما به جای ارابه فرود(چرخ) در آن از اسکید استفاده شده است، همچنین در قسمت دم آن تغییرات مشخصی وجود داشته است.

اما نکته جالب این است که چند وقت قبل از رونمایی صبا یک aw 109 شرکت نفت به رجیستر EP_TRK در بهرگان سقوط کرد.هنگام تیکاف تیغه اصلی به دم برخورد کرد و به بالگرد آسیب جدی رسید.اما سایت های خارجی ادعا کردند بالگرد صبا در واقع بازسازی بالگرد اگوستا وستلند سانحه داده است.این شخص بالگرد هما را هم تغیری در بدنه کامپوزیتی قسمت کابین بل 412 دانسته بود که جای برسی دارد،چرا که صبا 248 از روی اگوستا وستلند aw 109 کپی برداری شده و تمام بدنه بالگرد هما غیر از کابین یک کپی بی نقص از بل 412 است.

در ادامه به تفاوت ها و شباهت های دو بالگرد صبا و ای دابلیو 109 می پردازیم.

بالا بالگرد اگوستا 109 پایین صبا 248

طبق اطلاعات موجود دم اگوستا وستلند  ای دابلیو 109 در سانحه بهرگان  از دست رفته است. در صبا 248 نوع دیگری از دم جایگزین شده است که بیشتر در بل 206 جت رنجر استفاده می شود، بالگردی که ایران حدود نیم قرن است که آن را در اختیار دارد و پنها آن را مبدا بسیاری از تولیدات و ارتقا هایش قرار داده است به صورتی که بدنه بالگرد شاهد 285 از روی آن ساخته و آلات دقیق آن را استفاده می کند. بل 206 بالگرد ساده ای است و قطعات آن به فراوانی وجود دارند پس امکان استفاده از دم بل 206 در بالگرد صبا248 وجود دارد.

دم بالگرد بل 206 نیروی هوایی عراق،ایران هم این بالگرد را در اختیار دارد.

بالگرد شاهد 285،دم، موتور، تیغه ها،ورودی هوا، هواکش موتور و ... از روی بل 206 برداشته شده اند.

دم صبا 248 کاملا مشخص است

چیز دیگری که مورد توجه قرار گرفته است شکل پنجره ها و در های صبا 248 است .

در ای دابلیو 109 دو پنجره روی دو در بالگرد وجود دارد که هردو در صبا 248 تغییر کرده اند. در صبا 248 در ها به کل تعویض شده اند. شیشه حبابی موجود در اگوستا 109 که برای کابین خلبان نصب شده، در صبا 248 جای خود را به پنجره ای تخت به شکل ذوزنقه داده است.در کابین مسافران اگوستا وستلند ای دابلیو 109 کشویی است و روی ریلی زوایه دار که به سمت دم بالگرد است حرکت می کند اما در صبا 248 این ریل حذف شده و در کابین مسافران به صورت لولا باز می شود.در عکس پایین می توانید ببینید که در به صورت ریلی باز می شود اما در عکس پایین آن در به صورت لولا باز شده است.(مانند در اتومبیل)

شاید واضح ترین نکته در رابطه با اگوستا وستلند ای دابلیو 109 و صبا 248 ،هم شباهت و هم تفاوت باشد.

در اگوستا وستلند ای دابلیو 109 از چرخ های جمع شونده و در صبا 248 از اسکید استفاده شده است، اما نکته جالب در این رابطه این است که در صبا 248 محفظه های چرخ همچنان وجود دارند.این محفظه های چرخ در جای طبیعی خود در اگوستا وستلند ای دابلیو 109 هستند اما به جای چرخ از آن ها پایه های اسکید بیرون آمده است.

 

بالا اگوستا 109 پایین صبا 248 

بالا کابین مسافران اگوستا 109 پایین صبا 248

مشخص است که کابین صبا 248 با بی حوصلگی کار شده است

جمع بندی نهایی این است که صبا 248 تغییر خاصی نسبت به اگوستا وستلند ای دابلیو109 سانحه داده در بهرگان نداشته است.برداشتن چرخ و نصب اسکید، تغییر پنجره ها و در ها و دم بالگرد ها دستاورد جدیدی برای پنها محسوب نمی شود،یعنی امکان آن وجود دارد که این بالگرد در واقع تعمیرات اساسی ای دابلیو 109 سانحه داده باشد.باید امیدوار بود که این ها اشتباه بوده و صبا 248 تولید خواهد شد.در کل انگار سران و مهندسین پنها هم در مورد طرح واقعی صبا 248 دچار دودلی و تردید هستند.

این ماکتی است که قبل از رونمایی نمونه اصلی صبا 248 به عنوان این بالگرد معرفی شد.نیازی به توضیح نیست که این بالگرد اصلا شبیه صبا 248 نیست.قسمت تیغه دم کلا مربوط به بالگردی دیگر است. پنجره ها شباهتی به صبا 248 ندارند و از محفظه چرخ خبری نیست.

عکس مربوط به پیش نمونه صبا 248 است.توجه کنید امکان دارد صبا 248 از صفر تولید شده باشد و ممکن است عکس بالا مربوط به تعویض قطعات آسیب دیده اگوستا 109 باشد.

دماغه بالگرد قبل از سوار شدن روی بالگرد.ممکن است علت تفاوت کمی که بین صبا و نمونه اگوستا 109 در ناحیه دماغه وجود دارد همین باشد.

و اما صحبت ها از بالگرد دیگری به نام هما حکایت دارد.بالگردی با هدف ترابری نیمه سنگین و ظرفیت حمل 14 مسافر و دو خلبان، چهار تیغه و دارای اسکید. تعدادی عکس از این بالگرد منتشر شده است که کاملا واضح نیست اما میتوان طرح کلی این بالگرد را از روی آن درک کرد.

 ظاهرا مانند ماجرای صبا 248 ، مهندسین و مسولان پنها راجب بالگرد هما هم دچار تردید هستند و طرح اصلی بالگردی که خود طراحی کرده اند را نمی دانند!!چرا که چند نمونه ماکت از این بالگرد رونمایی شده است و هر نمونه با دیگری تفاوت دارد. در عکس نخست پایین، یکی از دور ترین طرح ها از طرح کلی به نمایش درامده است.

این نمونه دماغه ای بسیار کشیده و کلفت دارد و اسکید هایش خیلی بلند هستند.همچنین شکل چینش پنجره ها با عکس های منتشر شده از هما تفاوت دارد.عکس پایین هم دارای تفاوت های اشکاری است.

 

عکس پایینی که ماکتی نزدیک تر به طرح اصلی است ،بازهم تفاوت های آشکاری دارد. دماغه و شیشه ی جلوی آن ،به کلی متفاوت هستند. در کشویی قسمت مسافران در جای نادرستی قرار گرفته است و شکل پنجره ها تفاوت دارند.همچنین در قسمت اگزوز موتور و محل اتصال بدنه به دم بالگرد، تفاوت های زیادی دیده می شود.همچنین این ماکت بیشتر شبیه بل 214 اس تی است.

 

در عکس اخر که به نظر می آید ماکتی در ابعاد طبیعی است، شباهت بالایی وجود دارد اما محل اتصال بدنه به دم ،از بالگرد 214 اس تی الگو برداری شده است. بالگرد بل 214 اس تی بالگردی ویژه ایران بود که هرگز به دست هوانیروز نرسید و توسط ارتش عراق به کار گرفته شد.تنها نمونه آن در کشور نمونه ای اورهال شده است که از عراق به غنیمت گرفته شد و در نمایشگاه کیش به نمایش درامد.بالگردی که ادعا می شود هما از روی آن ساخته شده است اما نمونه اولیه هما بیشتر به بل 412 شباهت دارد.باید توجه داشت که قسمت اگزوز در بل 412 کاملا با این ماکت فرق دارد.در خود بالگرد هما هم محل قرار گیری اگزوز و شکل آن شباهتی به این ماکت ندارد.

بل 412 نمونه ی ارتقا یافته بر پایه بل 212 است که ایران چند فروند از آن را به صورت منتاژ در صنایع پنها تولید کرده و یک فروند هم که به شرکت نفت تحویل داده شده بود دچار سانحه شد. به نظر می رسد درست مانند بالگرد صبا 248 این بالگرد هم اورهال اساسی در بدنه بل 412 سرنگون شده و تغییر دماغه آن است.

شباهت های اساسی بین بالگرد هما و بل 412 قابل مشاهده است.تقریبا تمام بدنه غیر از دماغه از روی بل 412 ساخته شده است و شاید هم روی یک بل 412 سانحه داده شرکت نفت ساخته شده.نخستین شباهت بزرگ قسمت موتور و خروجی های آن در پشت بالگرد است.

نام نویسنده مقاله نارنجی رنگ، بابک تقوایی،نویسنده و پژوهشگر دفاعی است.او درباره بالگرد های صبا و هما چنین نوشت:

اگرچه انتخابات ریاست جمهوری سال ۱۳۹۲ منجر به تغییراتی در میان مسئولین وزارت دفاع گردید و حتی در یک مورد مهندس حسن پروانه مدیرعامل شرکت صها و مسئول پروژه قاهر ۳۱۳ از کار برکنار شد، اما فساد همچنان در این ارگان‌ها ادامه یافت به‌طوری که در شهریور ۱۳۹۳ محمد علی احمد آبادی مدیرعامل شرکت پنها خبر از طراحی سه نوع هلی‌کوپتر برای تامین نیازهای آتی کشور از جمله دو هلی‌کوپتر نیمه سنگین هما با قابلیت حمل ۱۴ سرنشین و سبک صبا با قابلیت حمل ۸ سرنشین داد.

 

در همان سال ۱۳۹۳، ماکتی مفهومی از طرح هلی‌کوپتر صبا توسط شرکت پنها در نمایشگاه‌های داخلی به نمایش عموم گذاشته شد، در حالی که تصاویر منتشر شده از نخستین هلی‌کوپتر صبا ۲۴۸ تکمیلی در سال جاری نشان‌دهنده آن است که این هلی‌کوپتر هیچ شباهتی به ماکت مفهومی اولیه آن هلی‌کوپتر ندارد و در عوض شبیه به هلی‌کوپتر ایتالیایی آگوستا۱۰۹ می‌باشد.

در حالی که در کشورهای دارای تکنولوژی ساخت هلی‌کوپتر، طراحی و ساخت یک هلی‌کوپتر از ابتدا تا پرواز نخستین پیش نمونه آن در بهترین حالت یک دهه به طول می انجامد، کار ساخت نخستین پیش نمونه صبا ۲۴۸ با کمک بدنه و قطعات یک  فروند آگوستا ۱۰۹ سانحه دیده شرکت خدمات هلی‌کوپتری تارا (در ۱۱ مهر سال ۱۳۹۴ دچار سانحه شد و بدنه آن توسط پنها خریداری شد) تنها ۸ ماه به طول انجامید آن هم توسط تیمی به ریاست فردی که فاقد هرگونه تحصیلات لازم در صنعت هوافضا بوده و تخصصش IT و امنیت شبکه است.

پیشتر نیز شرکت پنها مدعی طراحی صفر تا صد و ساخت هلی‌کوپترهای سبک شده بود. در این راستا یک فروند هلی‌کوپتر دست‌ساز RotorWay Exec 162F که تا سال ۲۰۱۱ در آمریکا به شکل کیت ساخته می‌شد بارها در غرفه پنها در نمایشگاه‌های مختلف به عنوان دستاورد پنها به بازدیدکنندگان نمایش داده شده است. هلی‌کوپتری که بر اساس اسناد سازمان هواپیمایی کشوری با علامت ثبت کشوری UL-AHT توسط فردی به نام سیدجواد هاشمی تهرانی در سال ۱۳۸۵ به کشور وارد شد و در نهایت در سال ۱۳۸۷ توسط شرکت پنها مصادره شد و تنها دو سال بعد با رنگ‌آمیزی جدید و درج نام پنها بر روی آن به عنوان هلی‌کوپتر طراحی و ساخته شده توسط پنها در نمایشگاه‌ها و مراسم‌های مختلف رونمایی شد و با کمک آن میلیون‌ها تومان بودجه تحقیقاتی دریافت شد.

اخبار ضد و نقیض در سازمان صنایع هوایی و شرکت پنها نشان دهنده برنامه‌ریزی جهت رونمایی از دو هلی‌کوپتر به ظاهر بومی هما (یک فروند هلی‌کوپتر بل ۴۱۲ ساخت آمریکا بازسازی شده توسط پنها اما مجهز به دماغه کامپوزیتی) و صبا در دهه فجر سال جاری در حد فاصل روزهای ۱۴ الی ۱۹ بهمن وجود دارد تا در راستای تبلیغات روانی علیه آنچه مسئولین دفاعی کشور دشمن می‌نامند و همچنین تقویت روحیه مردم ایران مورد بهره‌برداری واقع شوند.

حتی در صورت تمایل طراحی و ساخت هلی‌کوپتر کاملا بومی توسط شرکت پنها، به دلیل عقب‌ماندگی تکنولوژی ایران پس از انقلاب ۱۳۵۷ به واسطه سوء مدیریت و تحریم‌های جهانی، رسیدن به این هدف ممکن نیست. ناتوانی در ساخت موتور هلی‌کوپتر و حتی ملخ آن و بسیاری از قطعات آن در ایران دلایلی است که به عنوان مثال هلی‌کوپترهای بومی شاهد ۲۷۸ و ۲۸۵ طراحی شده توسط صنایع شاهد نیروی هوافضای سپاه و ساخته شده توسط شرکت هسا (هواپیماسازی ایران) دارای موتور و ملخ و سامانه‌های آلات دقیق، کنترل و… هلی‌کوپترهای آمریکایی بل ۲۰۶ می‌باشند.

بالا بالگرد بل 412 آمریکایی پایین بالگرد هما(می توانید شباهت بدنه در قسمت موتور،ورودی های هوا،دم ،تیغه ها و پنجره هارا به خوبی ببینید.هردو بالگرد 14 نفره هستند)

نوشته های این پژوهشگر قابل توجه است ،چرا که اگر این موضوع حقیقت داشته باشد،صنایع پنها و هوانیروز در مسیر یک فاجعه تمام عیار هستند.بماند که فرمانده هوانیروز گفته بود بالگرد هما رادار گریز خواهد شد!

در هر صورت فقط در حالتی می توان صحبت های اقای تقوایی را اشتباه دانست که این بالگرد های ملی تولید و وارد هوانیروز شوند.چیزی که فرمانده هوانیروز قول آن را داده است و گفته که بالگرد صبا در آینده ای نزدیک به صورت آموزشی و عملیاتی مورد استفاده قرار خواهد گرفت.البته آقای تقوایی به ناتوانی ایران در ساخت موتور بالگرد اشاره کرده اند در حالی که مدیر عامل پنها به صراحت گفته است موتور بالگرد از خارج وارد شده است.اما صحبت وی هم قابل برسی است چرا که مدیرعامل پنها قول موتور ایرانی برای این بالگرد در آینده نزدیک را داد.

اما اگر بالگرد صبا این چنین نباشد،قطعا بسیاری از نیاز های ناوگان هوانیروز را در کلاس نیمه سبک را براورده خواهد کرد.اکنون بیشتر از هر زمانی هوانیروز احتیاج دارد تا بل 205 و بل 206 های سالخورده را از ناوگان خارج کند. صبا 248 با امکاناتی عالی که با هردوی این بالگرد ها برابری می کند می تواند هوانیروز را از انقراض نجات دهد،البته اگر وجود بل 214 های سالخورده و بل 212 های غیر ایمن را در نظیر نگیریم. اگر صبا و هما ساخته و عملیاتی شوند، پنها می تواند تمرکزش را روی جایگزینی یا ارتقای کبرا ها (209) معطوف کند.

صبا 248 می تواند جای جت رنجر و هیویی را بگیرد و به اندازه کافی مسلح شود و بالگرد هما هم نقش ترابری نیمه سنگین را به خوبی بازی خواهد کرد. دو موتوره بودن این بالگرد ها اطمینان پذیری بیشتری به آن ها میدهد و این اطمینان پذیری با موتور های ساخت پرند اند ویتنی بیشتر می شود.

در طی ساخت صبا و هما از همکاری با اگوستا وستلند نیز صحبت شده بود،و باید قبول کرد که اگر پنها بخواهد وارد عرصه ساخت بالگرد شود قطعا به کمک احتیاج خواهد داشت.مانند زمانی که قرار بود 214 اس تی را در شاهین شهر تولید کنند اما متاسفانه قبل از اینکه کارخانه آن فعال و پس از مدتی خودکفا شود، یک سانحه رخ داد.

به هر حال امیدواریم که بالگرد های صبا و هما پروژه ای برای تقویت روحیه ملت و دزدیدن بودجه نباشند.اگر هوانیروز به این دو بالگرد مجهز نشود،آن وقت باید چشم به خرس پیر بدقول (روسیه) دوخت که به ناامنی و بدقولی مشهور است.بهترین تکنولوژی روسیه با حداکثر پشتیبانی فنی هم نتوانست حریف تاو کبرای های ایرانی(ساخت بل امریکا) با تکنولوژی غیر خاصی شوند که از آن ها پشتیبانی هم نمی شد.

با سپاس

 

کار هما و صبا به کجا رسیده؟...